6/7/2008. Εγκαίνια Μουσείου Εικαστικών Τεχνών στην Απείρανθο

Την Κυριακή 6 Ιουλίου 2008 ένα όραμα ετών πήρε σάρκα και οστά, με τα εγκαίνια στο χωριό της Απειράνθου του Μουσείου Εικαστικών Τεχνών, καθώς και της παράλληλης έκθεσης έργων απεραθιτών εικαστικών. Η τελετή των εγκαινίων πραγματοποιήθηκε στο κατάμεστο Πολιτιστικό Κέντρο της Απειράνθου με βασικό ομιλητή τον Μανώλη

Γλέζο. Η ιδέα για την ίδρυση Μουσείου που θα στεγάσει έργα απεραθιτών εικαστικών ανήκει στον μεγάλο απεραθίτη ζωγράφο και σκιτσογράφο Νίκο Κατσουρό, όσο και στον ίδιο τον Μανώλη Γλέζο ήδη από το 1981.

Ήταν τότε που οργανώθηκε η πρώτη έκθεση απεραθιτών ζωγράφων στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού (ακολούθησαν άλλες δύο). Το πλήθος των έργων της έκθεσης εκείνης, αλλά και το πλήθος των απεραθιτών εικαστικών, κατέδειξε την ανάγκη για τη δημιουργία ανάλογου μουσείου, αλλά το πρόβλημα ήταν η έλλειψη χώρου. Τη λύση έδωσε -έστω και με κάποια καθυστέρηση- μία από τις αίθουσες του Πολιτιστικού Κέντρου του χωριού, αλλά η εξεύρεση μόνιμου χώρου για το μουσείο παραμένει επιτακτική ανάγκη.

Ο χώρος και τα εκθέματα

Η έκθεση λειτουργεί στο κτίριο του Πολιτιστικού Κέντρου. Σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού τα έργα -πίνακες, γλυπτά και χαρακτικά- θα παρουσιάζονται σε τρία επίπεδα. Στον ισόγειο χώρο, όπως μπαίνουμε από την είσοδο του Κρηνιού, στους διαδρόμους του πρώτου ορόφου, στα σκαλοπάτια αλλά και στον μεγάλο προθάλαμο της αίθουσας εκδηλώσεων στον δεύτερο όροφο. Από τον Σεπτέμβριο και μετά, όσα παραμείνουν στο νέο μουσείο θα μεταφερθούν στην ισόγεια αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου, όπου και θα στεγαστεί το Μουσείο Εικαστικών Τεχνών μέχρι την εξεύρεση μόνιμου χώρου που θα το φιλοξενήσει.

Υπάρχουν αρκετά έργα των ζωγράφων Νίκου Κατσουρού, Γιώργου Πολυκράτη (Γεωργίτη), Κατερίνας Χριστοδούλου, Γιάννη Νανούρη κ.ά. Όλα προέρχονται από προσφορές των ίδιων των καλλιτεχνών ή συγγενών τους. Σημειώνουμε ότι μετά από σχετικό διαγωνισμό προσελήφθησαν ήδη δύο υπάλληλοι που θα αμείβονται από το ταμείο του Συλλόγου Φίλων Μουσείων και Βιβλιοθήκης.

Τα εγκαίνια

Η τελετή ξεκίνησε με χαιρετισμό του προέδρου του ΠΟΑΝ, Κώστα Κατσουρού. Κατόπιν προβλήθηκε υλικό από έργα αλλά και βιογραφικά στοιχεία των απεραθιτών καλλιτεχνών. Ο κεντρικός ομιλητής, Μανώλης Γλέζος, αφού αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα της δημιουργίας του νέου μουσείου, καυτηρίασε την πολιτεία για την αδιαφορία της απέναντι στα μουσεία της Απειράνθου: «Ακόμη και το αρχαιολογικό μας μουσείο, με τόσο σημαντικά πρωτοκυκλαδικά εκθέματα, υποβαθμίζεται εδώ και δεκαετίες χαρακτηριζόμενο ως «αρχαιολογική συλλογή». Κι αυτό γιατί πρόκειται για μουσείο που έχει δημιουργηθεί με πρωτοβουλία των κατοίκων του χωριού και όχι του υπουργείου Πολιτισμού», τόνισε.
Αναφέρθηκε στον γάμο του Μπουρμπουτζοϊάννη με τη Χριστίνα της Βαρβάρας, που έγινε το προηγούμενο βράδυ με το παραδοσιακό απεραθίτικο τυπικό, λέγοντας ότι στ’ Απεράθου κυριαρχεί η συλλογικότητα και η ομοψυχία των κατοίκων. «Ο σύνδεσμος «συν» δηλαδή «ομού» – «μαζί», στο χωριό χρησιμοποιείται σε υπερθετικό βαθμό, όσο σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας. Δεν λέμε «λαγκάδι» αλλά «συλλάγκαδο», δεν λέμε «τοίχο-τοίχο» αλλά «σύντοιχα». Λέμε «συσηλιά» τη μεγάλη ζέστη και «συγκλαμό» το «κλάμα».

Τα μουσεία του χωριού

Το Μουσείο Εικαστικών Τεχνών είναι το τέταρτο που ιδρύεται στ’ Απεράθου με πρωτοβουλία του αειθαλή Μανώλη. Προηγήθηκαν τα Γεωλογικό (1966), Λαογραφικό (1966), και Φυσικής Ιστορίας (1996), και που μαζί με το Αρχαιολογικό Μουσείο (1962), που ιδρύθηκε από τον Μιχάλη Μπαρδάνη, κατατάσσουν την Απείρανθο στην πρώτη θέση παγκοσμίως σε ύπαρξη μουσείων, αναλογικά με τον πληθυσμό της.

Απεραθίτες εικαστικοί

Εκπληκτικότερο ίσως του γεγονότος ότι ένα χωριό 1.000 περίπου κατοίκων διαθέτει πέντε αξιόλογα μουσεία είναι το ότι κατάγονται απ’ αυτό ούτε ένας ούτε δύο, αλλά 47 εικαστικοί καλλιτέχνες, με συμμετοχή σε ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις. Αναφερόμαστε, βέβαια, όχι μόνο σε ζώντες αλλά και σε καλλιτέχνες που έχουν φύγει πια από κοντά μας. Και δεν τους έχουμε μετρήσει ακόμη όλους. Οι Απεραθίτες που ζωγραφίζουν χωρίς να έχουν εκθέσει τα έργα τους στο κοινό είναι, ασφαλώς, πολλοί περισσότεροι.

Το χωριό αναδεικνύεται έτσι τρίτο στη χώρα μας σε αριθμό εικαστικών, σε σχέση πάντοτε με τον πληθυσμό του, μετά τον Πύργο και τα Υστέρνια της Τήνου. Ακολουθεί η ακριτική Φλώρινα.

Ανάμεσα στους καλλιτέχνες αυτούς ξεχωρίζουν τρεις με πανελλήνια αλλά και διεθνή αναγνώριση. Πρόκειται για τον Γιώργο Πολυκράτη (Γιωργίτη), ζωγράφο και γλύπτη που ζει και διαπρέπει από το 1960 στη Φλωρεντία, τον Γρηγόρη Ζευγώλη, ζωγράφο και γλύπτη σε τερρακότα και τον Νίκο Κατσουρό, ζωγράφο, σκιτσογράφο, γελοιογράφο αλλά και αγιογράφο.

Το 6ο μουσείο

Στην πραγματικότητα βέβαια το νεοϊδρυόμενο μουσείο δεν είναι το πέμπτο αλλά το έκτο της Απειράνθου. Κι αυτό γιατί το πρώτο είναι το ίδιο το χωριό. Με ποικιλία αρχιτεκτονικής, μείγμα κυκλαδικών, ενετικών και νεοκλασικών στοιχείων, με προσεγμένη χρήση του μάρμαρου ώστε να μην προσδίδει «βάρος», με σεβασμό στο περιβάλλον με το οποίο, ακόμα και τώρα, κάθε κατασκευή δένει απόλυτα. Η καλαισθησία είναι εμφανής παντού στο χωριό, που οι κάτοικοί του δεν αρκούνται μόνο στην κάλυψη των λειτουργικών αναγκών, αλλά δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο «κάλλος».

Τα πουντιά (μπαλκόνια), οι προσόψεις, οι γωνιές, τα προσεγμένα σχέδια σε πόρτες και παράθυρα, τα υπέρθυρα, οι ανεφανοί (καπνοδόχοι), το στρώσιμο των καλντεριμιών είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που αναδεικνύουν αυτή την ιδιαιτερότητα. Η ίδια ακριβώς καλαισθησία επικρατεί και στο εσωτερικό των σπιτιών. Μπακιρένια σκεύη, πάντα γυαλισμένα, πλεκτά και κοφτά κουρτινάκια, υφαντά τραπεζομάντιλα, πετσέτες, στρωσίδια, κεντήματα, όχι απλά για διακόσμηση αλλά και για καθημερινή χρήση.

Το ίδιο το χωριό μας, λοιπόν, είναι το πρώτο και ταυτόχρονα το ζωντανό μουσείο μας.